Keynote: Edwin Peeters
Veerkracht van ecosystemen Allerlei ecosystemen staan onder invloed van verschillende, tegelijkertijd werkende factoren. Elk ecosysteem heeft de eigenschap zich te verzetten tegen veranderingen (resistance) en de kracht om na een verstoring weer terug te keren naar de originele toestand (resilience). Hoe een ecosysteem reageert op verstoring is sterk afhankelijk van de aanwezige terugkoppelingsmechanismen. Kennis van de veerkracht van een systeem geeft handvaten voor het beheer van die systemen. Het nieuwe concept 'Safe Operating Space' is hier mede op gestoeld. Voorbeelden zullen aan bod komen.
Rivierkreeften in noordoost Nederland; verspreiding en onderlinge verstandhouding.
In 2010 schetst een landelijk onderzoek van EIS-Nederland, naar de verspreiding van exotische rivierkreeften, een eentonig beeld van noordoost Nederland. Alleen de gevlekte Amerikaanse rivierkreeft wordt gevonden, en deze nog niet echt massaal. Er zijn voorlopig geen andere soorten te verwachten, want die zitten nog lang niet in de buurt. De aantallen gevlekte Amerikanen nemen wel toe.
In 2014 komen er meldingen van gestreepte Amerikanen bij Roptazijl en Groningen. Zijn dat “gelukstreffers” of speelt er wat anders? Nader onderzoek leverde een nieuw beeld op. En nieuwe onderzoeksvragen.
Oppervlaktewaterkwaliteitsherstel: een jeukwoord voor zwemmers?
De Europese Kaderrichtlijn Water heeft geleid tot vele, al dan niet geslaagde, pogingen om de chemische en ecologische kwaliteit van het oppervlaktewater te herstellen. Voor ‘buitenzwemmers’ hebben zowel niet als wel geslaagde herstelprojecten, in combinatie met hogere watertemperaturen, soms vervelende gevolgen. Blijven de nutriëntenconcentraties hoog, dan zorgen potentieel toxische blauwalgen steeds vaker voor overlast. Een verbeterde waterkwaliteit verhoogt echter de kans op het optreden van zwemmersjeuk, veroorzaakt door de parasiet Trichobilharzia sp.
Deze presentatie gaat over zwemmersjeuk. De relatie tussen waterkwaliteit en de frequentie van huidklachten wordt verklaard door de levenscyclus van de parasiet, met poelslakken als tussengastheer, watervogels als eindgastheer en de mens als vergissing. Soortensamenstelling van de poelslakken, aanwezigheid van watervogels, waterplantenverspreiding, strandlocatie en lokale klimaatgegevens, bepalen samen de kans op zwemmersjeuk. Moeten we bij verhoogd risico preventieve maatregelen nemen of kunnen we de parasiet bestrijden? En is bestrijding ecologisch gezien wel gewenst?
Eendjes voeren, een probleem voor waterkwaliteit?
Waterkwaliteit wordt sterk bepaald door voedingsstoffen in het water. Meer voedingstoffen kunnen leiden tot een omslag van helder water naar een troebele groene soep. Dit kan leiden tot o.a. blauwalgenproblematiek. Klassiek is er veel focus op afspoeling vanuit de landbouw en riolering. Echter, ook vogels brengen voedingsstoffen in onze wateren. En wij zelf ook. Denk maar eens aan het voeren van eendjes. Maar dat kan toch nooit veel bijdragen… of wel?
De ‘opkomst’ van de Zeggekorfslak: het begon allemaal in Groningen …
Het is een bijzonder verhaal: de ‘opkomst’ van de Zeggekorfslak. Eens was het (in óns land) een strikt Limburgse soort, tót de vondst – in april 2003 – van enkele exemplaren in de Groningse Lettelberter Petten. Inmiddels is dit fraaie tonvormige slakje bekend uit oeverzones en moerasgebieden in acht provincies. In deze korte bijdrage meer over de Zeggekorsfslak: waarom is hij zo lang over het hoofd gezien, wat hebben we inmiddels geleerd over deze soort en hoe kunnen we ervoor zorgen we dat we hem houden?
Schoonheid onder water
De wereld onder water is fascinerend. Onder de wateroppervlakte lijken draadalgen op lianen in een tropisch oerwoud. Tussen deze draadalgen en andere fijnvertakte waterplanten leven nog kleinere algen. Hieronder valt één groep, dankzij de heldergroene kleur en symmetrie gelijk op: de Sieralgen. Om te kunnen genieten van deze algen is alleen wel een microscoop nodig, want ze zijn veel te klein om met het blote oog te zien.
Naast hun fraaie vorm zijn Sieralgen ook goede indicatoren voor de waterkwaliteit.
In deze presentatie wordt getoond hoe fraai deze Sieralgen er uitzien, waar ze in Drenthe gevonden worden en hoe de waterkwaliteit met behulp van deze algen bepaald kan worden.