Keynote: Raymond Klaassen
Tijdsbudgetten van trekkende roofvogels: migratie is meer dan vliegen alleen
Visarenden en Grauwe Kiekendieven zijn lange-afstands-trekkers die de winter in Afrika ten zuiden van de Sahara doorbrengen. Het traditionele beeld van de trek van deze roofvogels is dat ze in de ochtend op een bepaald moment opstijgen, dan een paar uur vliegen, om vervolgens ergens in de namiddag pas weer te landen. Met behulp van GPS-loggers zijn de reizen van deze soorten in detail vastgelegd. Dit laat zien dat zowel Visarenden als Grauwe Kiekendieven hun dagelijkse vluchten regelmatig (kort) onderbreken. Ook starten ze op veel dagen opvallend laat, of stoppen ze juist opvallend vroeg. Hoe kunnen we dit verrassende gedrag verklaren?
Anne Steenbergh en Annelies Veraart
Micro-organismen: Van slootbodem tot klimaat
De microbiologie van waterbodems in vogelvlucht. Welke bacteriën leven er in slootbodems, wat doen ze daar en waarom is dat handig om te weten? We geven graag een inkijkje in het werk van een microbieel ecoloog!
De ontdekking van de aarde
Aan het einde van de vorige eeuw zijn geologen de hele aarde, inclusief al het leven, meer en meer als één systeem gaan onderzoeken. De ontdekking van de platentektoniek, de publicatie van foto’s van de aarde vanuit de ruimte tijdens de Apollo-vluchten, de Gaia-theorie van James Lovelock, en de ideeën over symbiose van Linn Margulis waren daar oorzaken van. Onder de noemer “Earth System Science” heeft men in kaart gebracht dat het leven de samenstelling van de aarde ingrijpend heeft veranderd, in de bodem, het water en de lucht. De aarde is stabiel uit evenwicht, en er zijn terugkoppelingsmechanismen die die situatie in stand houden. Door deze inzichten is er een wetenschappelijke basis voor een nieuw wereldbeeld, het symbiotische: De aarde is één geheel met al het leven, inclusief de mensen, die van dit systeem afhankelijk zijn. Dit vervangt met horten en stoten het heliocentrische wereldbeeld, ontstaan vanaf de zestiende eeuw: De aarde is een gewone planeet die om een gewone ster draait, en de mensen kunnen er mee doen wat ze willen. Zoals eerder in de geschiedenis ook al het geval was, gaat de geboorte van dit nieuwe wereldbeeld gepaard met felle polemiek, heftig verzet en religieus geïnspireerde oorlogen. We zitten er nu midden in. Daar komt bij dat al die miljarden mensen steeds meer invloed hebben op het systeem aarde, en die invloed pakt op veel plaatsen niet gunstig uit. Veldbiologen, en dus ook die actief zijn op Waarneming.nl, spelen een onschatbare rol in het onderzoek naar de invloed van de mens op de aarde.
Stad en dorp: veel meer dan kroeg voor vlinders
Iedereen kent wel de kroeglopers die bij ons in de tuin zich te goed doen aan de vlinderstruik. Dagpauwoog, kleine vos en atalanta zijn altijd in de top te vinden van de landelijke tuinvlindertelling. Maar het bebouwde gebied kan voor veel meer soorten uitstekend leefgebied zijn. Sterker nog, we zien dat voor veel vlinders het stedelijk gebied de vervanging wordt van hun vroegere leefgebied in het boerenland. We gaan in op de eisen die deze vlinders stellen en wat je kunt doen om stad en dorp nog aantrekkelijker voor ze te maken?
Kleine dieren, groots in beeld
Acties in het leven van kleinere dieren prikkelen mij. Met high-speed fotografie laat ik zien hoe kikkers te water gaan en hoe gaasvliegen opstijgen. Vlinders krommen sierlijk hun vleugels en kevers strekken de dekschilden. Waarom heet die grijs-bruine sprinkhaan nu blauwvleugelsprinkhaan? En waar komen die oplichtende lijnen in het nachtelijke hellingbos vandaan? Kom het bekijken en beleef de natuur net even anders.